Το ελληνικόν χρώμα, Περικλής Γιαννόπουλος

Φάληρο γύρω στα 1875

Ο Κόσμος της Ελληνικής Φύσης. Το ελληνικόν χρώμα.  Μία αισθητική περιγραφή του φυσικού χρώματος, όπως το συνέλαβε ο Περικλής Γιαννόπουλος ατενίζοντας από τον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως το Φάληρο, στην αυγή του 20ου αιώνα:


Όπως δια την ζήτησιν της Ε λ λ η ν ι κ ή ς  Γ ρ α μ μ ή ς,  ήτις αποτελεί την πρώτην Ιδέαν μια εκρήξεως Ε λ λ η ν ι κ ή ς  Α ι σ θ η τ ι κ ή ς,  τίθεται ως βάσις ουχί η Τέχνη τις οιαδήποτε, ούτε αυτή η Αρχαία μας Τέχνη, αλλά η Φύσις, η Γη, όπως την βλέπομεν γύρωθεν ημών, ούτω και δια το ΧΡΩΜΑ. Και όπως δια την Γραμμήν εξέλεξα ως σημείον παρατηρήσεως το κάτωθι της Ακροπόλεως ναΐσκον του Αγίου Δημητρίου και την δεξιόθεν αυτού χαραχθείσαν μόλις οδόν την ανιούσαν προς την Πνύκα, δια το κοντινώτατον και πανοραματικώτατον, ούτω και δια το το χρώμα. Και όπως δια την Γραμμήν ούτω και δια το Χρώμα εφιστώ την προσοχήν επί των γραμμών αυτών, των Ζωγράφων, Γλυπτών, Αρχιτεκτόνων και Μουσικών, όλων των Καλλιτεχνών και κάθε φιλοτεχνούντος, καλλιτεχνούντως ανθρώπου.

    Aνέλθετε λοιπόν πάλιν εκεί δια να ξεμουδιάσετε και τα μέλη σας. Αφεθήτε πάλιν εις την θέαν της Φύσεως, ζητούντες τώρα να αισθανθήτε και να εννοήσετε το φ υ σ ι κ ό ν  χ ρ ώ μ α.  Δια να ιδήτε αυτό και την αιθεριότητα του, παρατηρήσατε πάλιν και πρώτον την Γην. Είναι ελαφροτάτη. Παρατηρήσατε το Φαληρικόν πεδίον. Βλεπόμενον υψηλόθεν δίδει την ιδέαν, ότι είναι αδύνατον να έχη πάχος περισσότερον ολίγων δακτύλων.  Κάμνει την εντύπωσιν λεπτοφυούς απλωμένου υφάσματος∙ ο φυτικός του κόσμος είναι μόλις μία ιδέα∙ είναι σαν χνους γυναικείου μύστακος. Δια να ιδήτε ζωηρότατα την λεπτότητα αυτήν, όταν ευρεθήτε εις το Παλαιόν Φάληρον παρατηρήσατε το σαν βαρύ όνειρον κακοστομαχισμένου Καραθανασοπούλειον Ακταίον, το θεόκλειστον σαν βαρυποινιτών καταδίκων φρούριον. Νομίζει κανείς, ότι θα το βουλιάξη το Φάληρον∙ απορεί αισθητικώς πως είναι δυνατόν τόσον λεπτή βάσις, τόσον λεπτή Γη, να βαστάζη τόσον όγκον, τόσον βάρος.

Παρατηρήσατε τα ... β ο υ ν ά  ελαφρότατα, ελαστικώτατα, συστέλλονται, διαστέλλονται, υψώνονται, χαμηλώνουν, μεγαλώνουν, μικραίνουν, κινούνται, περιπατούν, πηγαινοέρχονται. Τα βουνά της Αιγίνης έρχονται ενίοτε εις το Φάληρον. Ο Υμηττός το πρωί φεύγει μακράν∙ συνήθως φαίνεται απέχων δύο βήματα∙ περί τα βασιλεύματα καταφθάνει εις το Ζάππειον∙ το χέρι μας ασυναισθήτως σηκώνεται να του θωπεύση την πλάτην. Όλη η γύρωθέν μας φύσις, η γηίνη ύλη, χρωμάτων, πτερών, λόφων, βουνών, είναι τόσον λεπτόγραμμος και λεπτόχρους ως εάν Αριστοτέχνης Ζωγράφος εξήγεν από ένα φυσικόν τελειότατον τοπίον το ουσιώδες του γραμμικόν και χροϊκόν κάλλος και συνέθετεν ένα μουσικόγραμμον και ηδονόχρουν αερογράφημα.

Είναι μία εικών Ιδανική σαν ετοίμη να εξαφανισθή∙ ένα ίνδαλμα σαν τα ζωγραφικά και γλυπτικά ινδάλματα, τα οποία δημιουργεί ο ενθουσιών νους των Ποιητών και τα πετά απέναντί των και τα βλέπουν, τα ζωγραφίζουν, τους ομιλούν και τα υμνούν. Υπάρχουν  και  δεν  υπάρχουν. Ε ί ν α ι   κ α ι  δ ε ν   ε ί ν α ι.   Δ ε ν  ε ί ν α ι  κ α ι  τ α  β λ έ π ο υ ν.

Η ελληνική γραμμή, Περικλής Γιαννόπουλος (1871-1910)