Γιώργος Σεφέρης: Μποτίλια στο πέλαγο

 

Γράφει η Αργυρώ Χατζηπαναγιώτου

Το ποίημα του Γ. Σεφέρη "Μποτίλια στο πέλαγο", περιέχεται στην ποιητική συλλογή Μιθυστόρημα, η ο οποία εκδόθηκε το 1935. Η διάρθρωση της συλλογής  αυτής είναι σύμφωνα με τα ομηρικά πρότυπα, χωρισμένη σε 24 μέρη. Το "Μποτιλια στο πέλαγο" είναι το ΙΒ' μέρος.

Ο ποιητής με το δικό του προσωπικό ύφος σε ελεύθερο στίχο μιλά για τη διαχρονική πορεία του ελληνισμού και την μοίρα που τον κατατρέχει, κάνοντας χρήση της Μυθικής μεθόδου δηλαδή παραλληλισμό της σύγχρονης εποχής με τον αρχαίο κόσμο. 

Στο ποίημα  "Μποτίλια στο πέλαγο" ο ποιητής, ως άλλος Οδυσσέας, και οι σύντροφοί του, μέσα από φουρτούνες και μπόρες φτάνουν σε κάτι ρημαγμένους βράχους για να ξαποστάσουν: "Τρεις βράχοι λίγα καμένα πεύκα κι ένα ρημοκλήσι" .  

Ο Γ. Σεφέρης συνθέτει ένα ρεαλιστικό σκηνικό, ένα τοπίο αντιθέσεων: φουρτουνιασμένη θάλασσα / γαλήνια θάλασσα- ρημαγμένοι βράχοι.  Η φουρτουνιασμένη θάλασσα που τους έριξε στην ρημαγμένη ξέρα τώρα είναι γαλήνια: " Εδώ αράξαμε το καράβι να ματίσουμε τα σπασμένα κουπιά,/ να πιουμε νερό και να κοιμηθούμε./Η θάλασσα που μας πίκρανε είναι βαθιά κι ανεξερεύνητη /και ξεδιπλώνει μια απέραντη γαλήνη." 

Όταν ξαναμπαρκάρουν για να συνεχίσουν το ταξίδι τους ήδη έχουν χάσει ένα σύντροφό τους: "Εδώ μέσα στα βότσαλα βρήκαμε ένα νόμισμα/ και το παίξαμε στα ζάρια./ Το κέρδισε ο μικρότερος και χάθηκε."  

Ο  ποιητής σε σημείωσή του εξηγεί ότι ο σύντροφος που χάθηκε παραπέμπει στη  κ' ραψωδία της Οδύσσειας και στον χαμό του Ελπήνορα. Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Ελπήνωρ ήταν σύντροφος του Οδυσσέα. Στο νησί της Κίρκης μεταμορφώνεται και αυτός σε γουρούνι και ξαναπαίρνει , όπως όλοι, ανθρώπινη μορφή. Όμως, ο Ελπήνωρ είναι άτυχος, γιατί την προηγούμενη μέρα της αναχώρησης,  στο γλέντι  που γίνεται, μεθά και τον παίρνει ο ύπνος στη στέγη του παλατιού της Κίρκης. Το επόμενο πρωί, οι σύντροφοι τον φωνάζουν, εκείνος ξυπνά αλλά, αγουροξυπνημένος καθώς είναι, ξεχνά πως βρίσκεται στη στέγη και πέφτει και σκοτώνεται. Οι σύντροφοί του δεν κατάλαβαν τι συνέβη και φεύγουν χωρίς εκείνον. 

"Ξαναμπαρκάραμε με τα σπασμένα μας κουπιά.", λέει, ο Γ. Σεφέρης, κλείνοντας την ποιητική του σύνθεση. Α.Χ. 

Μποτίλια στο πέλαγο

Τρεις βράχοι λίγα καμένα πεύκα κι ένα ρημοκλήσι
και παραπάνω
το ίδιο τοπίο αντιγραμμένο ξαναρχίζει
τρεις βράχοι σε σχήμα πύλης, σκουριασμένοι
λίγα καμένα πεύκα, μαύρα και κίτρινα
κι ένα τετράγωνο σπιτάκι θαμμένο στον ασβέστη
και παραπάνω ακόμη πολλές φορές
το ίδιο τοπίο ξαναρχίζει κλιμακωτά
ως τον ορίζοντα ως τον ουρανό που βασιλεύει.

Εδώ αράξαμε το καράβι να ματίσουμε τα σπασμένα κουπιά,
να πιούμε νερό και να κοιμηθούμε.
Η θάλασσα που μας πίκρανε είναι βαθιά κι ανεξερέυνητη
και ξεδιπλώνει μιαν απέραντη γαλήνη.
Εδώ μέσα στα βότσαλα βρήκαμε ένα νόμισμα
και το παίξαμε στα ζάρια.
Το κέρδισε ο μικρότερος και χάθηκε.

Ξαναμπαρκάραμε με τα σπασμένα μας κουπιά.

Γιώργος Σεφέρης
Ποιήματα, εκδ. Ίκαρος

Γιώργος Σεφέρης (1900-1971). 

Το πραγματικό όνομα του Γ. Σεφέρη ήταν Γεώργιος Σεφεριάδης. Γεννήθηκε στα Βουρλά της Μ. Ασίας. Ήταν ποιητής και διπλωμάτης. Για το ποιητικό έργο του τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1963. Έγραψε πολλές ποιητικές συλλογές, δοκίμια, μεταφράσεις και δύο μυθιστορήματα: Έξι νύχτες στην Ακρόπολη και Βαρνάβας Καλοστέφανος.